بررسی ابـعاد دین داری حاج میرزا حبیب خراسانی در اشعار سـکر آمیز وی بر اساس الگوی دین داری گلاک و استـارک

نکوهش زهد و مظاهر دینداری و تمجید از شراب و مصادیق آن، درصد قابل توجهی ای از اشعار میرزا حبیب را، شامل می شود و این موضوع با توجه به اینکه وی یکی از مجتهدان بزرگ شیعه بوده است قابل توجه می نماید. هدف از نگارش این پایان نامه، بررسی ابعاد دین داری، میرزا حبیب خراسانی در اشعار سکرآمیز او بر اساس سنجه ی دین داری گلاک و استارک است که برای ادیان پنج بعد قائل می شدند : 1- اعتقادی 2- مناسکی 3- تجربی 4- فکری 5- پیامدی. این سنجه یکی از پرکاربردترین سنجه های دین داری، در ایران می بــاشد. لذا پژوهش خود را ، با یادداشت برداری از ابیات و اشعار مربوط به دین داری و سـکر و سپس توصیف و تحلیل آن ها و بــا تعریفات کلی از عرفان، سـکر ، دین ، سنجه ی دین داری، زندگی و شخصیت میرزا حبیب آغاز نمودیم ، بــا توجه به اشعار میرزا حبیب، به تحلیل و توصیف دین داری او بر مبنای الگوی مذکور و همچنین ، بررسی و تحلیل سـکر و مصادیق مختلف آن پرداخته ایم . نتایج نشان می دهد که ، میرزا حبیب بر مبنای سنجه ی گلاک و استارک در بعد اعتقادی به توحید ، نبوت ، عدل ، امامت و معاد اعتقاد دارد . در بعد مناسکی، طلب حقیقت از مهم ترین ویژگی های بعد مناسکی او که دلیل بر عمل گرایی وی به واجبــات شرعیات و مقامات طریقت و فضایل معنوی نیز، می باشد . در بعد تجربه دینی، تجربه های دینی میرزا حبیب حاصل معرفت شهودی و اشراقی است که توجّه یا دعا ، شناخت شهودی ، ایمان عاشقانه ، امید ، از نمود های بــارز آنست و در بعد پیامدی، اندیشه های توحیدی ، عبــادت و بندگی عاشقانه ، توجه به بــاطن رفتارهای دینی ، انتقاد از دین داران ظاهربین و سودجو ، عدالت محوری ، تأسی از گفتار و رفتار پیامبران و معصومین از پیامد های مهم دین داری وی می بــاشند . میزراحبیب در اشعار خود متمایل به سـکر است و سـکر در اشعارش دارای گستردگی معنایی چون : فنــا ، دیوانگی و جنون ، بی خودی و بیگانگی از خود ، عشــق ، مستی از شراب و بــاده عرفانی می بــاشد. جنبه ی سـکرآمیز اشعارش که دارای شور عرفانی است بسیار بیشتر از ، جنبه ی عقلانی آن می بــاشد . شادی در شعرش بسیار محسوس است . شعر او بیشتر بیان حالات و احساست واقعی اوست و شعر سفارشی کم دارد . برخی از نمود های بــارز اندیشه های عرفانی وی عبارت اند از : بیان حالات عرفانی ، گرامیداشت عرفا و درویشان ، عشق و زهد ، توجه به بــاطن ، قلندرانه و ملامتی ، هرروز روز حساب است ، کمال طلبی و معرفت جویی، تعلق خاطر به شعر رندانه و سـکر آمیز .